LE NOBEL

History & Genealogy



Burgemeester in oorlogstijd

We schrijven het jaar 1936. Een jongeman, 28 jaren oud, wordt bij Koninklijk Besluit benoemd tot burgemeester van een kleine gemeente in Zeeland, Cadzand. Groots wordt Cornelis le Nobel onthaald in het anders zo rustige West Zeeuws-Vlaanderen. Met goede voornemens en het oog op de toekomst gericht begint hij aan zijn taak. Echter in 1940 is het met de rust gedaan, de Tweede Wereld Oorlog breekt uit. Ook Cadzand wordt niet ontzien. Een moeilijke tijd breekt aan voor de burgemeester en zijn bevolking.

Cadzand

Cornelis (roepnaam resp. Cor en/of Cees) is geboren te Kampen op 1 july 1908 en was tot zijn benoeming in 1936 werkzaam als ambtenaar ter gemeentesecretarie in de gemeente Oudenrijn (nabij de stad Utrecht). In 1938 trouwt hij op 29 januari met Rie Ackerstaff te Deventer, de geboorteplaats van zijn vrouw. In Cadzand was de bevolking blij met de komst van de nieuwe burgervader 'van den overkant'. Karren werden versierd en het volledige dorp liep uit. Het werd een groots feest. Cadzand is in die tijd, eind jaren 30, een landbouwdorp met nog geen duizend inwoners. De crisistijd heerst en toerisme was nog onbekend. Mensen werkten bij de boeren op het land met als gevolg dat er veel werkeloosheid was tijdens de winterperiode en dus ook veel armoede. Cor le Nobel wilde niet aangesproken worden als 'burgemeester'. Hij werd door velen Cees genoemd. Hij was een sociaal mens en kon met bijna iedereen goed opschieten. Eén van de zaken die hij regelden was werkverschaffing voor de werkelozen.

Oorlogstijd

In mei 1940 breekt de Tweede Wereld Oorlog uit. Op 10 mei vallen Duitse soldaten Nederland binnen. Op 14 mei eisen de Duitsers de overgave van Rotterdam. Dit gebeurd, maar de stad wordt toch gebombardeerd. Na dit bombardement besluit de Nederland te capituleren. De capitulatie gold niet voor de provincie Zeeland. Op 15 mei vallen Duitse eenheden Zeeland binnen, er vinden heftige gevechten plaats. Op de ochtend van 17 mei zijn Walcheren en Zeeuws Vlaanderen nog steeds niet in handen van de Duitsers. Diezelfde middag wordt Middelburg gebombardeerd en om 18:00 uur wordt de witte vlag gehesen ten teken te willen capituleren.

Ook Cadzand wordt niet ontzien. Burgemeester le Nobel krijgt als eerste opdracht de 20 mitrailleurstellingen in de duinen af te breken en de wapens in te leveren. Cadzand maakt onderdeel uit van de Atlantikwall en er wordt een zgn. marine kustbatterij opgesteld. De kustbatterij bij Cadzand is één van de belangrijkste en behoort tot de Festung Schelde-Süd, die loopt van Breskens tot Knokke-Heist in België. Donkere en zware jaren breken aan, maar ondertussen probeert men met het 'gewone' leven door te gaan. Op 9 december 1940 bevalt de burgemeestersvouw van een dochter, ze noemen haar Hermina Johanna Magdalena le Nobel, roepnaam Hanny (moeder van Marc, de webmaster).

Een precaire positie

Als burgemeester in oorlogstijd moet Cees le Nobel veel balanceren met een smalle marge. Hij wist dat indien hij bedankt werd, er een NSB-burgemeester kwam en dus deed hij het op zijn eigen manier. Hij moest laveren en schijnbaar "meewerken" met de moffen om allerlei akelige maatregelen, waaronder wegvoeren van arbeidskrachten en afbraak van huizen, zoveel mogelijk te beperken. Kees dronk graag, was joviaal en gezellig. In Oostburg zat het hoofdkwartier van een Duitse generaal. Aan de borreltafel kwam hij in contact met Duitse officieren. Voor iedereen zichtbaar dronk hij met de moffen. Hij knipoogde (!) dan zelfs naar zijn kennissen, hij maakte er geen geheim van. Zo regelde hij heel wat gunstige zaken en beslist niet voor eigen belang. Zo nam hij nooit "relatiegeschenken" van de moffen aan. Juist op momenten van opvallend gedrag wist Kees veel uit de wacht weten te slepen voor de bevolking. Zo kreeg hij het voor elkaar dat veel jongens niet naar Duitsland hoefde om daar te gaan "werken" (arbeitseinsatz). Dankzij een stempel van de arbeidsvoorziening mochten zij blijven. Ook wist hij te verhinderen dat oude mensen en kinderen de gemeente moesten verlaten en dat afbraak van huizen zoveel mogelijk werd beperkt. Het prijskaartje wat er aanhing was dat de boeren met paard en wagen hielpen de kustverdediging voor de Duitsers te versterken.

In 1941 vorderen de Duitsers de burgemeesterswoning, Huize Beatrix, aan de Keiweg in Cadzand-Duinen. Cees le Nobel krijgt een woning toegewezen in de Mariastraat, hij trekt in bij Saartje Risseeuw. Sommige mensen waren jaloers dat zijn burgemeesterswoning pas veel later dan het bevel was, afgebroken werd ten behoeve van de bunkerbouw voor de Atlantikwall. Men begreep niet goed hoe hij omging met de moffen. Alleen zijn echte vrienden wisten er iets meer van, want hij moest erg voorzichtig zijn met zijn dubbelrol. Eén keer wilden de moffen hem oppakken omdat zij dubbelspel vermoedden (mogelijk door verraad). Dit schijnt door een enorm drankgelag te zijn bezworen.

Canadeese Oorlogsveteraan Okil Stuart keert na 65 jaar terug naar Cadzand.


Valse roddel

Cadzand werd op 30 oktober 1944 bevrijd door de Canadezen. Direct na de Oorlog was Cees le Nobel in ogen van sommige mensen verdacht van "heulen met de vijand". Hij werd afgezet. Dit berustte op een intrige van 3 personen (één van hen ambieerde de burgemeesterspositie). Men vertelde valse roddels en speelde dit door aan de Commissaris van de Koningin. Dit gebeurde kort na de bevrijding wel vaker; er was een heksenjacht. Ook burenruzies, jaloezie en dergelijke werden uitgebuit. Cees is met zekerheid nooit lid of sympathisant geweest van de NSB. Dit werd afdoende bewezen, kort na de Oorlog in 1946, uit N.S.B. registers (RIVO secties Walcheren & Zeeuws-Vlaanderen) en uit ca. 10 getuigenverklaringen van mensen die hem van nabij hadden meegemaakt. Hij werd officieel 'gezuiverd' verklaard. Cees werd alom gewaardeerd als een goed vaderlander die, als burgemeester, een precaire positie bekleedde. Net als iedereen was hij niet volmaakt. Daarbij kreeg hij soms de schijn tegen van mensen die zijn rol niet begrepen. Hij verliet de streek en vertrok naar Utrecht.


Gemeenteraadslid

Cees was als mens zeer sociaal en hij was graag gezien. Dit bleek wel toen hij terugkeerde naar Oostburg in 1955. Hij was inmiddels gescheiden (1954) van zijn vrouw Rie Ackerstaff en hertrouwd met Rie Sopers in 1955. Hij woonde in huize Elmsee (=oude naam voor 'grote gat') aan de Zuidwal. Hij deed onder zijn eigen naam (Vrije Lijst) mee aan de gemeenteraadverkiezingen in Oostburg van 1962 en won direct een zetel. Ruim 6 jaar lang (2 dienst periodes) is hij hier gemeenteraadslid geweest. Tevens was hij lid van de plaatselijke commissie georganiseerd overleg. Op 29 mei 1968 overlijdt Cees onverwacht ten gevolgde van een geperforeerde blindedarmontsteking. Op 1 juni werd hij begraven op de algemene begraafplaats te Oostburg. De begrafenis werd door velen bijgewoond, waaronder het college van Burgemeester en Wethouders van Oostburg en door bijna alle raadsleden. Cees is 59 jaar geworden.