LE NOBEL

History & Genealogy


Sigarenfabriek 'De Eenhoorn'

De familie le Nobel was een ondernemende familie. Veel generaties (met name de 4e en 5e generatie) hebben bedrijven, fabrieken en ondernemingen gehad in de stad Middelburg. De stoom-grut en pelmolen en de societeit der Zaagmolens (Le Nobel & Compagnie) waren enkele van de vele bedrijven. Sigarenfabriek 'De Eenhoorn' van le Nobel en Zoons was in die tijd ook een gerenomeerd bedrijf.

Oorspronkelijk was de tabaksverwerking een veredelingsindustrie, ze vervaardigden geen eigen producten en was vooral gevestigd in havenplaatsen. In 1856 wordt in Middelburg een sigarenfabriek opgericht door J.C. le Nobel. Veel is over deze fabriek niet bekend, in het begin werkten er 23 arbeiders. In 1857 (ca. 1 januari) vermeldt het 'Tijdschrift ter bevordering van Nijverheid': "Te Middelburg heeft de fabrijk van le Nobel en ZOON een ruim debiet, hetwelk aan het uitmuntend fabrijkaat mag worden toegeschreven. In 1858 (ca. 1 januari) vermeldt hetzelfde tijdschrift: "De sigarenfabrijk van Le Nobel ZOON te Middelburg heeft 15 knechts en 30 jongens in dienst".

Dat de afzet vergroot komt mede omdat de fabriek veel van zich laat horen; zowel binnen als buiten de provincie Zeeland. Ook bij de Algemeene Nationale tentoonstelling van nijverheid te Haarlem, welke op 27 juni 1861 werd geopend door de prins van Oranje, was de fabriek aanwezig met sigaren in 17 beste Manilla- en Havanna soorten.  De fabriek deed goede zaken want in dat jaar werkten er 130 arbeiders.

Het woon- en pakhuis stond op de hoek van de St.Jansstraat te Middelburg. Volgens een artikel in de Middelburgsche courant van 6 augustus 1857 verkocht men ook pepermunt. Zeker is wel dat we hier te doen hebben met het manufacturensysteem. In de Middelburgse courant op 27 mei 1858 vinden we het volgende artikel: Aangaande de ambacht- en fabrieksnijverheid in Midelburg wordt opgeteekend in het verslag dat de fabriek aan het dubbel der vroeger aldaar werkzaame personen een middel van bestaat verschaft: hetwelk ten bewijze strekken kan voor de deugdelijkheid van haar fabriekaat.

Koning Willem III in Middelburg

In den morgen van  woensdag den 21 mei 1862 heerschte eene meer dan gewone drukte te Rotterdam op de willemskade: wal en schepen waren gevuld met eene groote menigte volks, die getuige wilde zijn van 's konings afreize naar Zeeland. Aan het Katendrechtseveer lag het stoomjagt de Leeuw tot ontvangst van den vorst gereed.

Zijne Majesteit zal te Middelburg tusschen 6 en 7 uur in den vooravond aankomen. Het koninklijk stoomjagt zal te Middelburg aanleggen aan den trap vóór het Oost-Indische huis op de rotterdamse kaai. De dienstdoende schutterij van Middelburg plaatst zich tijdig op de kaai in orde van parade. De rijtuigen plaatsen zich voor het front der schutterij, aan den waterkant buiten de boomen, in de volgorde, welke hierna voor den trein zal worden aangewezen. De trein gaat stapvoets langs de Rotterdamse kaai, de noordzijde van den dam, den dam, den korten- en langendelft, alwaar door de kinderen van de school van minvermogenden aan Zijne Majesteit een welkomstgroet wordt toegezongen; (...)

Spontane verrassing

Toen de koning en de trein (het gevolg van de koning) in de langendelft, volgens het programma, geluisterd hadden naar de gezongen welkomstgroet door de kinderen van de school van minvermogende ouders kregen zij op de hoek van de straat een spontane verrassing waarbij even halt werd gehouden:

Een andere hulde werd Hem op dit punt bewezen door de gezamenlijke werklieden der sigarenfabriek van de heeren LE NOBEL & ZOON, nagenoeg 100 man sterk, die met hunne chefs en den meesterknecht, dragende eene oranjebanier met het opschrift: "Hulde aan Z.M. den koning door de werklieden van LE NOBEL & ZOON," zich voor het woon- en pakhuis der firma op den hoek van den Sint Janstraat in drie gelederen hadden geschaard en toen de stoet hen genaderd was met luider stemme den welgemeenden kreet: Lang leve de koning ! aanhieven, daarbij uit vollen bosrt het volkslied zingende. (1) Na dit korte verwijl stelde de trein zich weder in beweging (...)

(1) Te dezer plaatse vermelden wij nog, dat door genoemde firma aan den koning een kistje fijne sigaren aangeboden en door Z.M. goedgunstiglijk aangenomen is. Het platte viekante cederhouten kistje had als brandijzer 's konings naamcijfer met de koninklijke kroon, als etiquet zijn portret. De buitenranden waren samengesteld uit de Middelburgsche kleuren; op het deksel was aan den binnenkant op wit satijn het Middelburgsche wapen in goud gedrukt de binnenwanden waren insgelijks met wit satijn bekleed met eene gouden bies in het vierkant. Het oplegpapier was vervangen door zware oranje zijde , waarop in gouden letters:  "Z.M. WILLEM III aangeboden door LE NOBEL & ZOON, sigarenfabriekanten te Middelburg." De sigaren zelve lagen geheel in wit satijn en het kistje was met eene eenvoudige vergulde sluiting digtgemaakt.



Koninklijk wapen

Of de koning de sigaren heeft opgerookt wil het verhaal niet vertellen, maar dat den koning de sigarenfabriek een warm hart toedraagt bleek wel één jaar later. In de Zierikzeesche Courant van woensdag 3 junij 1863 wordt het volgende bericht gepubliceerd:

Naar men verneemt heeft het Z.M. den Koning behaagd aan de heeren LE NOBEL & ZOON, sigarenfabriekanten te Middelburg, vergunning te verleenen het koninklijk wapen te voeren. Gezegde fabriek is eerst weinige jaren geleden tot stand gekomen en thans hebben er reeds 130 personen geregeld werk. , ten gevolge van een bijzonder groot debouché, binnen en buiten de provincie Zeeland.

LE NOBEL & ZOON hebben niet lang kunnen profiteren van het koninklijke wapen. Slechte tijden breken aan en het bedrijf gaat uiteindelijk failliet. Op woensdag 1 maart 1865 wordt het bedrijf in het openbaar bij opbod en afslag verkocht.

JC le Nobel heeft een zoon C.G. Lijnaar le Nobel. Hij opende op 18-01-1864 een Kruideniers-affaire en Handel in Koloniale Waren en Sigaren. Hij vestigde zich aan de LangenDelft wijk B 139. Medio july in datzelfde jaar 1864 verplaatst hij zijn winkel in de Langendelft naar wijk B 127.